تاریخچه ورزش اسکیت در جهان | اسکیت از کجا شروع شد و چطور محبوب شد؟
اسکیت از آن ورزشهایی است که هم هیجان دارد و هم تحرک بالا؛ ورزشی که با ترکیب سرعت، تعادل و کنترل بدن، برای خیلیها خیلی زود به یک علاقه جدی تبدیل میشود. نکته جذاب اسکیت این است که فقط به یک شکل محدود نیست و شاخههای متنوعی دارد؛ از اسکیت سرعت که محور اصلیاش رکورد و استقامت است، تا اسکیت نمایشی که بر تکنیک، هماهنگی و اجرای حرکتهای دقیق تکیه میکند. همین تنوع باعث شده اسکیت هم برای تفریح و نشاط روزانه مناسب باشد و هم ظرفیت تبدیل شدن به یک مسیر حرفهای و رقابتی را داشته باشد.
قصه از کجا شروع شد؟ وقتی اسکیت هنوز «ورزش» نبود
اگر برگردیم عقب، اسکیت اولش اصلاً برای مدال و مسابقه نبود؛ بیشتر شبیه یک «ترفند بقا» بود. آدمها در زمستانهای سخت، کنار دریاچهها و مسیرهای یخزده، دنبال راهی بودند که کمتر انرژی بسوزانند و راحتتر جابهجا شوند.
همینجا بود که پای یک ایده ساده وسط آمد: استخوان حیوانات را به کف پا میبستند و روی یخ سر میخوردند. گزارشهای علمی میگویند اسکیتهای استخوانی از قدیمیترین روشهای حملونقل انسانیاند و قدمتشان حدود ۳۰۰۰ سال قبل از میلاد تخمین زده میشود.
نکته جالب این است که اسکیت چیست و «دقیقاً کجا اولین بار» این کار انجام شد، خیلی قطعی نیست؛ چون نمونهها در بخشهای مختلف اروپا پیدا شده و یک داستان مشخصی ندارد.
ماجرای ژوزف مرلین در مهمانی لندن
در روایتهای معروف تاریخ اسکیت، یک مخترع بلژیکی به نام ژان-ژوزف مرلین (John/Joseph Merlin) را به عنوان یکی از اولین کسانی میشناسند که ایدهی «اسکیت چرخدار» را جدی به جمعهای اجتماعی آورد؛ آن هم در اوایل دهه ۱۷۶۰. میگویند مرلین برای اینکه اختراعش را با سروصدا معرفی کند، با کفش های چرخ دارش رفت به یک مهمانی در لندن. برای اینکه صحنه کامل شود، ویولن هم دستش بود و در حال اجرا وارد جمع شد. مشکل اینجا بود که اسکیتهای اولیه نه ترمز درستوحسابی داشتند، نه پیچیدنشان مثل امروز بود. چند ثانیه بعد، مرلین نه توانست درست هدایت کند، نه توانست بایستد و با یک آینه بزرگ و گران برخورد کرد و آن را شکست.
آیا ژوزف مرلین «مخترع ثبتشده» اسکیت است؟
مرلین را خیلیها «پدرِ اسکیت چرخدارِ اولیه» میدانند، اما اولین ثبت رسمیِ شناختهشده برای رولر اسکیت بعدها اتفاق افتاد: سال ۱۸۱۹ در فرانسه، توسط شارل-لوئی پِتیبلد (Charles-Louis Petitbled) که برای “land skates” یا اسکیت زمینی ثبت کرد.
پس اگر جایی شنیدی «مرلین به ثبت رساند»، بهتر است اینطور بنویسی: مرلین در دهه ۱۷۶۰ اسکیت را مطرح و معرفی کرد، اما ثبت رسمی مشهورِ اولیه مربوط به ۱۸۱۹ است.
مسیر تکامل اسکیت
اسکیت مثل خیلی از اختراع ها، با یک نفر شروع نشد و با یک نفر هم کامل نشد. چند نفر آمدند و هرکدام یک تکه اش را درست کردند تا اسکیت به چیزی برسد که امروز میشناسیم:
۱) شارل-لوئی پتیبلد (۱۸۱۹): اولین ثبت رسمی
پتیبلد اولین پتنت شناخته شده رولر اسکیت را ثبت کرد؛ ایدهاش این بود که کارهایی که روی یخ انجام میدهی، روی زمین هم بشود انجام داد.
۲) رابرت جان تایرز (۱۸۲۳): «وُلیتو» با چرخهای ردیفی
چند سال بعد، Robert John Tyers اسکیت «Volito» را ساخت؛ یک مدل اینلاین (چرخها پشت سر هم) که حتی یک ترمز ابتدایی هم داشت. این مدل در موزه اسمیتسونیَن هم نمونهاش ثبت و معرفی شده است.
۳) جیمز لئونارد پلیمپتون (۱۸۶۳): نقطه عطف اسکیت چهارچرخ
اگر بخواهیم بگوییم «چه کسی رولر اسکیت را واقعاً همهگیر کرد»، پلیمپتون نام بسیار مهمی است. او در ۱۸۶۳ اسکیت چهارچرخِ قابلپیچیدن را ثبت کرد؛ یعنی آدم میتوانست با مایل شدن بدن راحتتر دور بزند و کنترل بگیرد. این همان چیزی بود که اسکیت را از یک وسیله سخت، به سرگرمی عمومی و بعد ورزش تبدیل کرد.
۴) لِوَنت ریچاردسون (۱۸۸۴): بلبرینگ و سرعتِ نرمتر
یک مشکل بزرگ اسکیتهای قدیمی اصطکاک و کندی بود. ریچاردسون با ایده بلبرینگ فولادی داخل چرخها کمک کرد حرکت روانتر و سریعتر شود. کتابخانه کنگره آمریکا مستقیم به پتنت ۱۸۸۴ و اثرش اشاره میکند.
۵) برادران اولسن و Rollerblade (۱۹۸۰)
اسکیت اینلاین به شکل امروزیاش، با موج دهه ۸۰ میلادی فراگیر شد. روایت رسمی Rollerblade میگوید اسکات و برنن اولسن در ۱۹۸۰ اینلاین را ساختند و از همانجا این سبک جهانی شد.
جمعبندی
اگر بخواهیم خیلی ساده بگوییم: اسکیت از یک نیاز زمستانی و استخوانِ بستهشده به پا شروع شد، بعد رسید به نمایشهای پرریسک دهه ۱۷۶۰ مثل داستان ژوزف مرلین، و بعد با ثبتها و اصلاحات مخترعهای بعدی آرامآرام تبدیل شد به یک ورزش واقعی، قابل یادگیری و قابل رقابت.
